Rumuz Goncagül

Türk tiyatrosunun yazarlar açısından en verimli dönemi sayılabilecek 70’li yılların önde gelen yazarlarından olan Oktay Arayıcı bugün en çok “Rumuz Goncagül” adlı komedisiyle tanınmaktadır.

Geleneksel Türk tiyatrosunun biçimlerinden yola çıkarak, çağdaş bir anlatım yakalamayı hedefleyen, bunu yaparken de içerik olarak içinde yaşadığı dönemin ve toplumun sorunlarını gündeme getirmeyi seçen Arayıcı, bu nitelikleriyle tiyatro tarihimizde kendine özgü bir yere sahip, önemli ve seçkin bir yazardır. Oyun metinlerinde seyirlik oyun geleneğini kullanmış, ancak geleneksel motifleri aynen korumak yerine, onları gerek biçim, gerekse içerik olarak yenilemeye, 70’li ve daha sonra 80’li yılların öykü ve anlatım özellikleriyle buluşturmaya özen göstermiştir. Bu çabalarıyla toplumcu-gerçekçi tiyatroyu, biçimsel olarak geleneksel bir tabana oturtarak, Türk tiyatrosuna yeni bir soluk getirmiştir.

Yazarın oyunları içinde en bilinen ve en sevileni kuşkusuz “Rumuz Goncagül” dür. Arayıcı tarafından “çağdaş bir ortaoyunu” olarak tanımlanan bu komedi, yazarın ilk oyunu olan “Seferi Ramazan Bey’in Nafile Dünyası”nın yan karakterleri dul İnsaf Hanım ve gelinlik çağındaki kızı Gülsün’ü bu kez baş karakterler olarak ele alır. Ekonomik güçlükler nedeniyle kızını evlendirmek isteyen İnsaf Hanım, komşusundan aldığı akılla gazetenin gönül postasına Goncagül rumuzuyla mektup yazar. Oyun, ana-kızın mektuba cevap yazan taliplerden bir kısmıyla yaptıkları görüşmelerle gelişir. Talipleri, ortaoyunun geleneksel tiplerini model alıp güncelleştirerek çizen yazar, yine ortaoyunun baş kişileri olan Kavuklu ve Pişekâr’ı da iki kadına uygulayarak, geleneksel biçime yeni bir yaklaşım getirir.

Böylelikle ortaya bir yandan gülünç durumlarla eğlendirici bir nitelik taşıyan müzikli bir komedi, diğer yandansa dönemin Türk toplumunun gerçekçi bir profilini çizmeye çalışan bir yergi çıkmaktadır. Oktay Arayıcı, oyunun toplumsal gerçekçiliğini sağlamlaştırmak için, gönül postasına bir mektup yazmış ve aldığı gerçek cevapları oyunun altyapısını oluştururken malzeme olarak kullanmıştır.

Sonuçta ortaya çıkan eser, son yirmi yıl boyunca Türk sahnelerinde en çok sergilenen ve her seferinde izleyiciyle aynı sıcaklıkta buluşmayı başarabilmiş oyunlardan biridir. 1988 yılında İrfan Tözüm tarafından, Gülsün rolünde Türkan Şoray’ın oynadığı bir sinema uyarlaması da yapılan “Rumuz Goncagül” hiç kuşkusuz ki çağdaş Türk tiyatrosunun güncel klasikleri arasındaki yerini çoktan almıştır.